Պետությու՞ն, թե՞ հրեշտակ. Ռուբեն Մելիքյան

Փաստաբան Ռուբեն Մելիքյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է.

«ՊԵՏՈՒԹՅՈՒ՞Ն, ԹԵ ՀՐԵՇՏԱԿ

Պետությունը հիմա ամենուրեք է։ Քեզ հետևում են տեսախցիկներով, քո ուղեղը լվանում են «հանրային» կոչվող քարոզչամիջոցներով, սոցիալական ցանցերում քեզ անընդհատ գնդակոծում են «պետության» ղեկին գտնվող մարդկանց էժան ու միաժամանակ թանկ փիառներով։ Ոստիկանությու՞ն։ Պետությունն է։ Հարկայի՞ն։ Պետությունն է։ Բանա՞կ։ Պետությունն է։ Ամենուրեք՝ պետությունն է։

Ինձ հետաքրքրում է, թե իմաստային ի՛նչ երանգներով են տարբեր ազգեր արտահայտում այն գաղափարը, որն այդքան հասկանալի է 21-րդ դարի մարդուն՝ պետության գաղափարը։

Եվրոպական շատ լեզուներում «պետություն» բառն արտահայտում է «կարգավորման, կարգուկանոնի» իմաստ ունեցող բառով՝ State, État, Estado, Stato, Staat, Stat: Սա թերևս ստանդարտ երանգն է։ Ստանդարտ ու անհետաքրքիր։

Շատ ավելի հետաքրքիր են ոչ ստանդարտ անվանումները։ Օրինակ՝ հայերեն՝ պետ-ություն, ռուսերեն՝ государ-ство, վրացերեն՝ სახელმწიფო (սա-խելմծիպո)։ Այս շարքը տարբերվում է վերևինից, որովհետև բնութագրում է ոչ թե կառուցվածքը, այլ գործառույթը։ Բայց արի ու տես, որ այս երեքն ունեն մեկ այլ ընդհանրություն ևս․ դրանք բառացի համապատասխանում են․․․ հրեշտակների դասերից մեկին, ընդ որում՝ հետաքրքիրն այն է, որ ամեն մեկը՝ մեկ առանձին դասի։

Քրիստոնեական կիսապաշտոնական ուսմունքի համաձայն՝ գոյություն ունի հրեշտակների 9 դաս՝ (1) սերովբեներ, (2) քերովբեներ, (3) աթոռներ, (4) տեր-ություններ (господ-ство), (5) զորություններ, (6) իշխան-ություններ (ხელმწიფე-ბანი՝ խելմծիպե-բանի), (7) պետություններ, (8) հրեշտակապետեր, (9) հրեշտակներ։ Հայերենի տարբերակն արտահայտում է 7-րդ դասը, ռուսերենինը՝ 4-րդը, վրացերենինը՝ 6-րդը: Այսպես, եթե ռուսները վերցնեին «հայկական տարբերակը», ապա государство-ի փոխարեն կունենային начальство: Եթե հայերս վերցնեինք «վրացական տարբերակը», ապա «պետության» փոխարեն կունենայինք «իշխանություն»։ Ասենք՝ «պետական պարտք»-ի փոխարեն «իշխանական պարտք»։ Կամ՝ «պետական գնում»-ի փոխարեն՝ «իշխանական գնում», և այլն։

Հետաքրքիր է նաև այն, որ հռոմեական կայսրության առաջին շրջանն ընդունված է անվանել «Պրինցիպատ», որ բառացիորեն նշանակում է «պետություն», իսկ 2-րդ շրջանը՝ «Դոմինատ», բառացի՝ «տերություն»»: