Տնտեսական ակտիվության 8․1% աճ․ թվերով՝ լավատեսություն, բովանդակությամբ՝ անհամաչափ ու վտանգավոր կառուցվածք. Դավիթ Անանյան

Պաշտոնական հրապարակման մեջ նշվում է, որ 2025թ․ հունվար–հոկտեմբերին տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 8․1%։ Թվով՝ բարձր, նույնիսկ ազդեցիկ։ Բայց երբ վերլուծում ենք, թե ինչի հաշվին է ձևավորվել այս աճը, պատկերը կրկին դառնում է անհավասարակշիռ ու խոցելի։ Այս ամսին գրել է «Միասնության թևեր» նախաձեռնության անդամ Դավիթ Անանյանը:

«Ակտիվությունը կրկին պահում են շինարարությունն ու ծառայությունները

Համեմատելով տարվա առաջին տասը ամիսների տվյալները, արձանագրում ենք, որ շինարարությունն աճել է 20․6%, ծառայությունները (առանց առևտրի)՝ 10․8%, իսկ Առևտրի շրջանառությունը՝ 3․2%։

Այս երեք ոլորտներն են ապահովել ՏԱՑ-ի հիմնական «քաշող ուժը»։

Բայց միևնույն ժամանակ արդյունաբերական հատվածը կրկին հայեցողաբար իջնում է՝ –3․0% կուտակային անկումով։ Այսինքն՝ մեր իրական արտադրական հիմքը շարունակում է թուլանալ։ (Տվյալները՝ ըստ արդյունաբերության սյունակի՝ 2 408 950 մլն դրամ, կամ 97․0% նախորդ տարվա նկատմամբ)։

Արդյունաբերության «վերակենդանացումը» հոկտեմբերին կեղծ պատրանք է տալիս

Հոկտեմբերի ցուցանիշը՝ +17․9% նախորդ տարվա նույն ամսվա նկատմամբ, թվերով հնչեղ է։ Բայց իրականում այն ապահովվել է հիմնականում մեկ ենթաճյուղի կրկին ակտիվացմամբ՝ հիմնական մետաղների արտադրությամբ, որտեղ դեռևս արտացոլվում են ոսկու վերաարտահանման հոսքերը։

Այս ենթաճյուղը ստեղծում է սխալ պատկեր, թե «արդյունաբերությունն աճում է», մինչդեռ մնացած ենթաճյուղերից շատերում առկա է կա՛մ անկում, կամ՝ կանգ։ Այլ խոսքերով՝ ոչ նոր արտադրություններ ունենք, ոչ տեխնոլոգիական ընդլայնում, այլ՝ արդեն եղած հոսքերի կետային տատանում։

Աճի կառուցվածքը չի ապահովում տնտեսական պաշտպանունակություն

Երբ տնտեսական աճի հիմքում դրված են կարճաժամկետ և ոչ արտահանելի ոլորտներ՝ շինարարություն, առևտուր, ծառայություններ, իսկ արդյունաբերությունն ու արտահանումը չեն ուժեղանում, այդ աճը չի կարող համարվել կայուն։

Ըստ էության, մեր երկրի տնտեսությունն ունի արտաքին շուկայից կախված հոսքեր, բարձր ներմուծում, շինարարության վրա հիմնված ներքին ակտիվություն, բայց, միևնույն ժամանակ՝ ո՛չ արտադրական հենասյուն ունի, ո՛չ արտաքին շուկաներ հաղթահարող արտահանում ունի, ո՛չ էլ՝ երկարաժամկետ պաշտպանունակություն։

Կարևոր հարցը մնում է առանց պատասխանի

Կառավարությունը ներկայացնում է աճի ցուցանիշը՝ որպես հաջողություն։ Բայց պետք է տալ մի պարզ, բայց վճռորոշ հարց․

Արդյո՞ք այս կառուցվածքով տնտեսական աճը կարող է ամրապնդել Հայաստանի տնտեսական անվտանգությունը և մարդկանց բարեկեցությունը երկարաժամկետում։

Թվերն, ակնհայտորեն, հուշում են հակառակը»,- գրելէ նա: