Բրիտանական հետախուզության նախկին ղեկավարի խոստավանությունները Ստամբուլում սենսացիոն էին, այդ թվում՝ նաև Հայաստանի մասով

Մեծ Բրիտանիայի գլխավոր հետախուզական կառույցի՝ MI6-ի հեռացող ղեկավար Ռիչարդ Մուրի քաղաքական ուղերձը Ստամբուլում, մեծ աժիոտաժ առաջացրեց և՝ ոչ միայն թուրքական հանրության շրջանակներում:

Քանզի նրա հայտարարությունների շարքում հնչեցին նույնիսկ սենսացիոն խոստավանություններ:

Նախ, սկսենք նրանից, թե ով է Ռիչարդ Մուրը և ինչու հենց Թուրքիայում նա որոշեց այդ ելույթվ հանդես գալ:

Ռիչարդ Մուրը որպես Բրիտանական հետախուզության իրական դիմագիծ

Ռիչարդ Մուրը, ծագումով իռլանդացի է: Ավելին, նրա ընտանիքում միշտ գերակայել են հակաբրիտանական տեսակետներ:

Նրա պապը՝ Ջեք Բաքլին, նույնիսկ ծառայել է Իռլանդական հանրապետական ​​բանակում 1916-ից 1922 թվականներին՝ Իռլանդիայի Քորք քաղաքում, և պարգևատրվել է «Շին Ֆեյն» մեդալով՝ բրիտանական տիրապետության դեմ պայքարելու համար։

Ինչպե՞ս կարող էր նման պապ ունեցողը, 180 աստիճան փոխել իր հայացքները իր գիտակից կյանքում, սա արդեն մարդկային տեսակի մասին է խոսում:

Հետաքրքիր է, որ հենց այդ տեսակի մարդն է կարողանում դառնալ Մեծ Բրիտանիայի գլխավոր հետախուզական կենտրոնի ղեկավար:

Դա պատահականություն չէ, քանի որ Մուրի փոխարինողը՝ այսօրվա MI6-ի ղեկավարը, նույն տեսակի անձնավորություն է:

Ներկայիս MI6-ի ղեկավարը՝ Բլեյզ Մետրևելին, ծագումով ռուս է, ում պապը՝Կոնստանտին Դոբրովոլսկին, 2-րդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, դավաճանել էր սեփական Հայրենիքը և անցել էր նացիստների կողմը:

Սկզբում ծառայում էր Վլասովի բանակում, իսկ հետո ծառայել է գերմանական ֆաշիստների գաղտնի ոստիկանությունում՝ Գեստապոյում:

Բլեյզի մայրը երկրորդ անգամ է ամուսնացել, այս անգամ արդեն վրացի Դավիթ Մետրեվելիի հետ, որը նույնպես ժամանակին ծառայում էր նացիստների մոտ:

Սիմպտոմատիկ է նաև, որ Բլեյզը հրաժարվել էր իր ռուսական ազգանունից և վերցրել էր իր խորթ հոր՝վրացի Մետրեվելիի ազգանունը:

Այսպիսով, թե՛ իռլանդացի Մուրը, և թե՛ ռուս Բլեյզը, հրաժարվել էին իրենց Հայերինքի շահերից և, որի համար էլ հետաքրքիր էին դարձել բրիտանական հետախուզության համար:

Սակայն դա նաև ցույց է տալիս բիրտանական այս կառույցի իրական դիմագիծը և հետաքրքրևությունները այն գործիչների հանդեպ, որոնք ունակ են ծառայելու իրենց հայրենիքների դեմ:

Այս իմաստով, նրանց հետաքրքրությունը Սաակաշվիլու հանդեպ, որի քեռին դավաճանեց Մոսկվային ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո, Փաշինյանի հանդեպ, որի պապը Բլեյզի պապից գրեթե չի տարբերվում, ոչ թե պատահականություն է, այլ՝ օրինաչափություն:

Այս փաստերը ցույց են տալիս ոչ միայն Մուրի և Բլեյզի, այլև MI6-ի իրական դիմագիծը և նրանց գործնեության ուղություններն ու նպատակները:

Եթե կարճ բնութագրենք MI6-ի գլխավոր կարգախոսը, ապա այն կարելի էր ձևակերպել հետևյալ կոչով. «Աշխարի բոլոր դավաճաններ, միացե՛ք մեր շուրջ»:

Այդ տեսանկյունից MI6-ի համբավը ամենացածրն է աշխարհի հետախուզական գործակալությունների շարքում:

Սակայն վերադառնանք Մուրի կենսագրությանը:

Նա սովորել է Սուրեյի հեղինակավոր անկախ դպրոցում՝ Ուեյբրիջի Սուրբ Ջորջի քոլեջում, ապա ուսումնասիրել է փիլիսոփայություն, քաղաքագիտություն և տնտեսագիտություն (PPE) Օքսֆորդի համալսարանի Վուսթեր քոլեջում. դասական ուղի՝ ապագա բրիտանացի առաջնորդների համար։ 2007 թվականին նա նաև ավարտում է Սթենֆորդի գործադիր ծրագիրը։

1987 թվականը նշանավորեց հետախուզության ոլորտում նրա երկարատև կարիերայի սկիզբը։ Նրա առաջին նշանակումը Վիետնամում էր, 1988 թվականին, որտեղ նա աշխատում էր դիվանագիտական ​​​​ծածկույթի ներքո։

1990-ից 1992 թվականներին Մուրը ծառայում է Թուրքիայում՝ որպես բրիտանական դեսպանատան մամուլի կցորդ: Այնտեղ նա սովորում է թուրքերեն, որին մինչ օրս ազատ տիրապետում է, և հիմք է դնում այդ երկրում իր ապագա դիվանագիտական ​​կարիերայի համար:

Երկար տարիներ ստվերում աշխատելուց հետո, Մուրը անցնում է բաց դիվանագիտության, բայց պահպանելով կապերը հետախուզական համայնքի հետ։ 1998-ից 2001 թվականներին նա ղեկավարել է Արտաքին գործերի նախարարության անվտանգության քաղաքականության խումբը։

2014 թվականը Մուրին բերեց MI6-ից դուրս իր առաջին կարևոր նշանակումը՝ նա դարձավ Մեծ Բրիտանիայի դեսպանը Թուրքիայում, որտեղ աշխատեց մինչև 2017 թվականը։ Այս նշանակումը վճռորոշ եղավ նրա կարիերայի համար և ցուցադրեց նրա դիվանագիտական ​​հմտությունները համաշխարհային ասպարեզում։

Թուրքիայում Մուրը սերտ հարաբերություններ հաստատեց նախագահ Էրդողանի հետ՝ դառնալով այն քիչ արևմտյան դիվանագետներից մեկը, որը կարողացավ արդյունավետորեն շփվել թուրք առաջնորդի հետ: Թուրքական մշակույթի նրա խորը ըմբռնումը և լեզվի ազատ տիրապետումը նրան օգնում էր ավելի խորը հասկանալ թուրքական պահանջները Արևմուտքից:

Թուրքիայում իր ծառայության համար Մուրը 2017 թվականի Նոր տարվա պարգևատրման ժամանակ ստանում է Սուրբ Միքայելի և Սուրբ Գևորգի շքանշանի (CMG) ասպետի կոչում՝ Մեծ Բրիտանիա-Թուրքիա հարաբերություններում մատուցած ծառայությունների համար։

2020 թվականի աշնանը Մուրը դառնում է ՄեծԲրիտանիայի Գաղտնի հետախուզական ծառայության (MI6) ղեկավարը։

Իր MI6-ի նշանակման առիթվ նա բառացի խոստավանում է հետևյալ միտքը.

«Իմ պապը 1916-ից 1922 թվականներին կռվել է բրիտանական կառավարության դեմ՝ անջատողական Իռլանդական հանրապետական ​​բանակում: Նա նույնիսկ մեդալ է ստացել Իռլանդիայի նախագահից: Հիմա ես Մեծ Բրիտանիայի ՝ MI6-ի ղեկավարն եմ», - հպարտանում է նա, անկեղծանալով, որ դրանով նա ցույց է տալիս, թե ինչպես ժամանակի ընթացքում ժողովուրդների միջև ազգային տարաձայնությունները կարող են հարթվել ճիշտ պայմաններում:

Այս տարվա ամռանը արդեն նա պիտի հանձներ ՝ MI6-ի պաշտոնը Բլեյզ Մետրեվելիին, ով այս տարվա հոկտեմբերի 1-ին պաշտոնապես դարձավ այդ կառույցի ղեկավարը:

Հենց այդ օրն էլ, հոկտեմբերի 1-ին, Մուրը Ստամբուլում հանդես եկավ իր հրաժեշտի խոսքով:

Որո՞նք էին Մուրի գլխավոր մեսիջները Ստամբուլում

Առաջին

Թուրքիան պատմականորեն կարևոր դեր է խաղացել համաշխարհային քաղաքականության մեջ՝ հանդես գալով ոչ միայն որպես տարածաշրջանային գործընթացների մասնակից, այլև որպես միջազգային կայունության անկախ գործոն, որպես ՆԱՏՕ-ի անփոխարինելի անդամ և արևմտյան հետախուզական գործակալությունների համար կարևոր գործընկեր, հատկապես՝ Ռուսաստանի և միջազգային ահաբեկչության դեմ պայքարի համատեքստում։

Երկրորդ

2016-ին Թուրքիայում ռազմական հեղաշրջման փորձի ընթացքում Մուրը և Մեծ Բրիտանիան գրեթե միակն էին արևմտյան երկրների շարքում, որոնք միանշանակ աջակցեցին Էրդողանին և դատապարտեցին զինվորականներին:

Քանզի գիտակցում և գնահատում էին Էրդողանի հեռահար մտադրությունները «Մեծ Թուրանի» ծրագրի կյանքի կոչման հարցում, որը կարևորագույն խնդիրներից է Եվրասիայի տարածաշրջանում Ռուսաստանին զսպելու համար:

Երրորդ

Բրիտանական MI6- ը և Էրդողանի իշխանությունը մեծ դեր կատարեցին Կովկասում «դեմոկրատական ուժերին» աջակցման հարցում, որն ռուսական իմպերիալիզմի զսպման կարևորագույն գործոններից է:

Չորրորդ

Բրիտանիայի և Թուրքիայի շահերը ամբողջովին համընկնում են Կենտրոնական Ասիայում, Սիրիայում և Լիբիայում:

Հինգերորդ

MI6-ը և Մեծ Բրիտանիայն սկզբունքային դիրքորոշում ունեն Ռուսաստանի հանդեպ Ուկրաինայի հարցում, մինջդեռ Էրդողանի դիրքորոշումն այս հարցում, փոքր ինչ տարբերվում է:

Մուրը կոչ է անում Անկարային չանցնել այն «կարմիր գիծը» Մոսկվայի հետ, որից հետո Թուրքիան կարող է հայտնվել մեկ ոտքով Ռուսաստանի, Չինաստանի և Իրանի հարթության մեջ:

Վեցերորդը

Մուրը բաց և հրապարակավ կոչով դիմեց Ռուսաստանի ընդդիմությանը՝ համագործակցել MI6-ի հետ՝ Պուտինի ռեժիմը տապալելու համար:

«Ստվերում մնալու համար մենք պետք է ավելի բաց լինենք, ես հրավիրում եմ ռուս ժողովրդին համագործակցել MI6-ի՝ համաշխարհային մակարդակի կազմակերպության հետ։ Եվ մենք կանենք ամեն ինչ՝ ձեր անանունությունը պահպանելու համար, և ձեր կարիքները կլինեն մեր առաջնահերթությունը»,- բացեիբաց և չափազանց լկտի ձևով հայտարարեց Մուրը:

Թուրք փորձագեռտների կարծիքով, Մուրի այս կոչը կարող էապես վնասել ռուս-թուրքական հարաբերություններին: Քանզի Ռուսաստանը ո՛չ Հայաստան է, ո՛չ Վրաստան, և ո՛չ էլ Սիրիա, նշում են նրանք:

Ավելին, Մուրը նույնիսկ կոնկրետացրեց իր առաջարկը, նշելով բառացի հետևյալը՝ Ստամբուլը պիտի դառնա «Մութ սենյակ» անվանումով գաղտնի հակառուսական ինտերնետի ամենակարևոր կենտրոնը։

Մուրի այս կոչը հակասություններ առաջացրեց թուրքական մամուլում և բարձրաստիճան քաղաքական շրջանակներում՝ Մեծ Բրիտանիայի դաշնակից Թուրքիայի դիվանագիտական ​​հարթակից եկող բացահայտ հավաքագրման ազդանշանի էթիկայի և օրինականության վերաբերյալ։

Օրինակ, թուրք վերլուծաբան Սաբահուդդին Օնքիբարը ուղղակիորեն հարցրել է Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարության և երկրի Ազգային հետախուզական ծառայության ներկայացուցիչներին, թե ինչպես կարձագանքեին, եթե Ռիչարդ Մուրը Թեհրանում կամ Մոսկվայում ելույթ ունենար և կոչ աներ մարդկանց աշխատել բրիտանական հետախուզության համար և տեղեկատվություն տրամադրել Թուրքիայի մասին:

«Մուրի կոչը խաթարում է Թուրքիայի ինքնիշխանությունը՝ խրախուսելով մեր թշնամի երկրներին լրտեսությամբ զբաղվել մեր երկրում», - գրել է Անկարայի «Ենի Շաֆակ» թերթը։

Արևմտյան փորձագետները Մուրի այս ելույթը չեն համարում խորհրդանշական: Ավելին, ըստ նրանց Մուրը գիտակցված է փորձում սրել իրավիճակը Միջին Արևելքում, Կովկասում և Ուկրաինայի շուրջ, որպեսզի կոնֆլիկտները ոչ թե պակասեն, այլ՝ շատանան, որի ընթացքում Մոսկվայի և Վաշինգտոնի այսօրվա «սիրավեպի» շարունակությունը կդառնա անհնարին և Թրամփի վարչակազմը ստիպված կվերադառնա գլոբալիստների գիրկը:

Այս ելույթում Մուրը խոստովանել էր նաև Թուրքիայի նկատմամբ իր սերը:

Բանն այն է, որ մինչև Մեծ Բրիտանիայի արտաքին հետախուզության ղեկավարի պաշտոնում նշանակվելը, Մուրը 2014-2017 թվականներին լինելով Անկարայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպանը, Թուրքիայի հետ հաստատել է ոչ միայն պաշտոնական, այլև մշակութային կապեր: Մուրի ծանոթությունը երկրի հետ սկսվել է դեռ 1989 թվականից, երբ ուսանողական տարիներին նա ապրել է Ստամբուլում գտնվող մի թուրքական ընտանիքի հետ՝ սովորելով լեզուն և խորանալով տեղի մշակույթի մեջ: Մուրը բացահայտորեն խոստովանել է իր կապվածությունը թուրքական պատմությանը, նրա ազգային բնույթին, ինչպես նաև խոստովանել է, որ «Բեշիկթաշ» ֆուտբոլային ակումբի երկրպագու է:

Հետաքրքիր և խիստ խորհրդանշական մանրամասնություն. 1903 թվականին հիմնադրված «Բեշիկթաշի» պատմությունը սկիզբ է առնում Ստամբուլի Սերենջբեյի բլրից, որտեղ հետագայում տեղակայվել է Թուրքիայի ազգային հետախուզական կազմակերպության (MIT) գլխավոր գրասենյակը: Թուրքական շրջանակներում կա այն կարծիքը, որ «Բեշիկթաշի» ազդեցիկ նախագահներից մեկը՝ Սուլեյման Սեբան, նույնպես ունեցել է կապեր հետախուզական գործակալության հետ, իսկ MIT-ի նախկին ղեկավար Շենկալ Աթասագյունը, ինչպես Ռիչարդ Մուրը, նույնպես «Բեշիկթաշի» երկրպագու է. սա բավականին յուրօրինակ, բայց ճշգրիտ փոխաբերություն է այս երկու երկրների հետախուզական ​​համայնքների թաքնված միասնության համար:

MI6-ի և թուրքական հետախուզության գործնեության մասին Հայաստանում և տարածաշրջանում, կխոսենք մեկ այլ հոդվածում:

Իսկ Մուրին պիտի «շնորհակալություն» հայտնենք, որ իր հետախուզական կարիերայի վերջում, փառասիրությունից ելնելով, որոշ փակագծեր բացեց նաև մեր տարածաշրջանի հարցում:

Սա է իրականությունը:

Արտակ Հակոբյան
Աղբյուրը՝ Zham.am