Հայաստանի անվտանգությունը սերտորեն կապված է Հյուսիս-Հարավ ֆորմատի հետ. ի՞նչ մեսիջներ է հղում Մոսկվան դեպի ԵՄ ձգտող ՀՀ իշխանություններին

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Հայաստանի անդամակցությունը Եվրասիական տնտեսական միությանը (ԵԱՏՄ) առանցքային դեր ունի հանրապետության տնտեսության կայունության եւ զարգացման գործում։ 2024 թ. ընթացքում Հայաստանի՝ ԵԱՏՄ երկրների հետ առևտրաշրջանառությունը մեծացել է՝ հասնելով 12,7 մլրդ ԱՄՆ դոլարի։ Միևնույն ժամանակահատվածում ԵՄ-ի հետ կրճատվել է 14%-ով եւ կազմել 2 մլրդ դոլար։ Այդ մասին օրեր առաջ հայտարարել է «Տաշիր» ընկերությունների խմբի նախագահ, Հայ գործարարների ասոցիացիայի նախագահ Սամվել Կարապետյանը։

«Եթե Հայաստանը դուրս գա Եվրասիական տնտեսական միությունից, ապա գների եւ մատակարարումների կարգավորման միասնական մեխանիզմները կդադարեն գործել, ինչը նշանակում է, որ կբարձրանան գազի, նավթամթերքի եւ էլեկտրաէներգիայի գները: Այսինքն՝ Հայաստանի ողջ տնտեսությունը կարող է լուրջ հարվածի ենթարկվել, որը կարող է հանգեցնել տնտեսության առանձին հատվածների կաթվածահարմանը եւ երկրի տնտեսական համակարգի կայունության խաթարմանը։ Կարևոր է հասկանալ, որ էներգետիկ անվտանգությունը միայն տնտեսական հարց չէ, այլ ռազմավարական գործոն, որից կախված է երկրի ապագան»,-նշել է նա։

Օբյեկտիվորեն, միաժամանակ անդամակցել ԵՄ-ին և ԵԱՏՄ-ին անհնար է, քանի որ այդ միություններն ունեն տարբեր մաքսային և սակագնային կարգավորումներ. դրանք, ըստ էության, տարբեր տնտեսական բլոկներ են: Ըստ այդմ, մեր հայ գործընկերները, հավանաբար, ինչ-որ պահի պետք է որոշեն, թե որ ուղղությամբ են գնում՝ դեպի Եվրամիությո՞ւն, թե՞ ԵԱՏՄ միջոցով եվրասիական ինտեգրման շարունակական մասնակցություն. այս մասին էլ ասել է ՌԴ ԱԳ փոխնախարար Միխայիլ Գալուզինը:

«Անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին ակնհայտ օգուտներ է բերում Հայաստանի բնակչությանը։ Եվ դա արտահայտվում է առաջին հերթին Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի համար շատ նշանակալի թվերով։ Վերջին մեկ տարվա ընթացքում այն կազմել է շուրջ 6%: Մյուս կողմից, ի՞նչ է Եվրամիությունն այս փուլում Հայաստանի և այլ երկրների համար։ Սա պահանջների և չափանիշների մի շարք է՝ անդամակցության մշուշոտ հեռանկարով»,-նշել է նա:

Անդրադառնալով այս թեմային՝ «Հանրապետության հրապարակ» տելեգրամյան ալիքը կարծում է, որ ՌԴ-ն հայկական իշխանություններին կոշտ մեսիջ է ուղարկում՝ դուրս չգալ ԵԱՏՄ-ից, այսինքն՝ ռուսական ռազմա-քաղաքական և տնտեսական գոտուց և շարունակել խորացնել կապերը ռուսական ինտեգրացիոն ֆորմատների շրջանակներում. «Մոսկվայի մեսիջները փոխանցվում են թե ռուսաստանաբնակ հայ գործարարների միջոցով, ովքեր ունեն նաև լուրջ տնտեսական լծակներ ՀՀ-ում, ինչպես նաև դիվանագիտական մակարդակով՝ Գալուզինի շուրթերով։

ԵՄ-ում ՀՀ-ին չեն սպասում, իսկ ԵԱՏՄ-ից դուրս գալը Տիտանիկի տոմս գնել է։ Հայկական տնտեսությունը սերտորեն, բազմաթիվ խողովակներով կապված է ԵԱՏՄ-ին ու ռուսական շուկային, ինչի խզումը աղետալի հետևանքներ է ունենալու հայկական տնտեսության և հասարակ ՀՀ քաղաքացիների համար։ ՀՀ-ն պետք է խորացնի ռազմա-քաղաքական ու տնտեսական կապերը ՀյուսիսՀարավ ուղղությամբ՝ ՌԴ-ի, Վրաստանի հետ՝ հյուսիսում, ինչպես նաև Իրանի և Հնդկաստանի հետ՝ հարավում։ ՌԴ-ն շարունակում է մնալ ՀՀ-ի ռազմավարական դաշնակիցը, ՀՀ-ում է տեղակայված ռուսական 102-րդ ռազմաբազան, իսկ ՌԴ-ում բնակվում է բազմամիլիոնանոց հայկական համայնքը։

Ինչ վերաբերում է Վրաստանին, ապա այդ երկրի տարածքով են անցնում ՀՀ-ի կյանքի ճանապարհները՝ դեպի Սև ծով և Վերին Լարս՝ ՌԴ։ Վրաստանում է բնակվում կես միլիոնի հասնող հայ համայնքը, Վրաստանը բարեկամ երկիր է, և Վրաստանը ցանկանում է ՀՀ-ի տարածքով ելք ունենալ դեպի Իրան և Պարսից ծոց։ Բացի այդ, Վրաստանում ուժեղ են թուրք-ադրբեջանական տանդեմի դիրքերը, և Թբիլիսին ցանկանում է բալանսավորել և թուլացնել թուրքական ազդեցությունը Վրաստանում՝ այդ թվում խորացնելով կապերը ՌԴ-ի ու ՀՀ-ի հետ»։

Ինչ վերաբերում է Հարավային ուղղությանը, ապա Իրանն ու Հնդկաստանը հայամետ դիրքորոշում ունեն թե՛ Սյունիքի և «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցում, թե՛ ՀՀ-ի բանակի վերազինման։ «Իրանը ցանկանում է խորացնել ՀՀ-ի հետ տրանսպորտային, էներգետիկ կապերը՝ ՀՀ-ն Թեհրանի համար կամուրջ է, ելք է դեպի ԵԱՏՄ շուկա և Վրաստանի սևծովյան նավահանգիստներ, ինչպես նաև ՌԴ։ Բացի այդ, վերջերս անցկացվեցին հայ-իրանական համատեղ զորավարժություններ՝ դա կարևոր մեսիջ էր Բաքվին և Անկարային ու նրանց պանթուրքական ծրագրերին։ Հնդկաստանը զինում է ՀՀ-ին՝ ցանկանում է մաս կազմել Հնդկաստան-Իրան-ՀՀ-Վրաստան լոգիստիկային, ինչը բազմամիլիարդանոց ներդրումներ կարող է բերել հայկական տնտեսություն»,-նշում են հեղինակներն ու հավելում, որ Արևմուտքը, բացի խոստումներից, ՀՀ-ին ոչինչ չի տալիս, իսկ ԵՄ-ին անդամակցությունը հեքիաթ է, այնտեղ ՀՀ-ին ոչ ոք չի սպասում. այսպիսով, Հայաստանի ռազմա-քաղաքական և տնտեսական անվտանգությունը սերտորեն կապված է Հյուսիս-Հարավ դաշինքի ֆորմատի հետ։