Ադրբեջանն էլ «սինոտիստ» չի, տեռորիստներ չէր բերել տարածաշրջան

«Լավ լուրեր» Հայաստանից՝ ըստ Ալիևի

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հայտարարել է, որ «Զանգեզուրի միջանցքի» կառուցման աշխատանքները հաջողությամբ են ընթանում, և Հայաստանը նույնպես նախատեսում է իր տարածքում սկսել դրա կառուցման աշխատանքները։ «Հայրենական պատերազմի (Ղարաբաղյան պատերազմ - «Ինտերֆաքս») ավարտից հետո տարածաշրջանում համագործակցության համար բարենպաստ իրավիճակ է ստեղծվել։ Տարածաշրջանային համագործակցության համար ստեղծվել է շատ խոստումնալից «3+3» հարթակ։ Առաջին հանդիպումն արդեն կայացել է. վստահ եմ, որ այդ հանդիպումները պարբերաբար կանցկացվեն և կապահովեն տարածաշրջանի երկրների շահերը», - Իրանի ճանապարհների և քաղաքաշինության նախարար Ռուստամ Գասիմիի հետ հանդիպմանն ասել է Ալիևը, հայտնում է «Ինտերֆաքս-Ադրբեջան»-ը:

Ալիևը հույս է հայտնել, որ իրանական ընկերությունները ակտիվորեն կաշխատեն «Ադրբեջանի ազատագրված տարածքներում՝ Ղարաբաղում և Արևելյան Զանգեզուրում»։ Նրա խոսքով՝ աշխատանքներ են տարվում նաև «Զանգեզուրի միջանցքի» ստեղծման ուղղությամբ։ «Ե՛վ մայրուղու, և՛ երկաթուղու հաջող շինարարություն կա։ Լավ լուրեր ենք ստանում նաև Հայաստանից. Հայաստանը նույնպես նախատեսում է այդ աշխատանքները սկսել իր տարածքում», - ասել է նա։

Ալիևն, այսպիսով, Ղարաբաղյան վերջին պատերազմից հետո կրկին խոսում է Հարավային Կովկասում համագործակցության նոր հնարավորությունների մասին, ու հայտնում, թե Հայաստանն արդեն սկսել է աշխատանքը «զանգեզուրյան միջանցքի» ուղղությամբ: Ընդ որում, ուշագրավ է, որ նա դա ասում է Իրանի միջկառավարական հանձնաժողովի հետ հեռավար զրույցի ժամանակ: «Երեկ դուք էլ եք ծանոթացել Զանգեզուրի միջանցքի ստեղծման շուրջ աշխատանքներին: Հաջողությամբ կառուցվում է թե՛ ավտոմոբիլային, թե երկաթուղային ճանապարհ: Մենք դրական նորություններ ենք ստանում: Հայաստանը ևս իր կողմից ծրագրում է սկսել աշխատանքները: Ես հույս ունեմ, որ հետպատերազմյան այս շրջանը նոր հնարավորություններ կբացի տարածաշրջանում, և Իրանի ներդրումն այս գործում շատ կարևոր է», - նշել է Ալիևը:

Այսինքն՝ մատնացույց անելով իրանական կողմին՝ նա կարծես ցույց է տալիս, որ «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը արդեն լուծված-պատրաստ է, մնում է գործարկվի...
Իրանական կողմը` Ճանապարհների և քաղաքաշինության նախարար Ռոսթոմ Ղասեմիի գլխավորությամբ, հիշեցնենք, որ ժամանել էր Ադրբեջան: Ընդ որում, իրանցի պաշտոնյաները այցը սկսել էին պատերազմից հետո Բաքվի վերահսկողության տակ անցած շրջաններից. ինքնաթիռը վայրէջք էր կատարել Ֆիզուլիում վերջերս կառուցված նոր օդանավակայանում, ինչը այսօր հատուկ դրվատանքի է արժանացել Ադրբեջանի նախագահ կողմից: Ալիևը պնդել է, թե հույս ունեն նոր էջ բացել Իրանի հետ հարաբերություններում:

Իրանն ու Ադրբեջանը քննարկում են հավակնոտ մի շարք ծրագրեր

«Պետք է ընդգծեմ, որ իմ հանդիպումը Իրանի նախագահ Ռաիսիի հետ` անցած նոյեմբերին, շատ հաջող էր: Այն նոր հնարավորություններ բացեց մեր բարեկամական ու եղբայրական հարաբերություններում», - ըստ «Ազատության», ընդգծել է Ադրբեջանի ղեկավարը: Իրանական կողմը ևս հայտարարում է, թե երկու նախագահների վերջին հանդիպումը շրջադարձային է եղել, և տարաձայնությունները հարթվել են:

Ըստ պաշտոնական հաղորդագրությունների, կողմերը քննարկում են հավակնոտ մի շարք ծրագրեր` Հյուսիս֊Հարավ տրանսպորտային միջանցքից մինչև Խուդաֆերինի հիդրոէլեկտրոկայանի ու Աստտարաչայ գետի վրա նոր կամրջի շինարարություն:
Իրանի ճանապարհների և քաղաքաշինության նախարարը երեկ պնդեց` օրակարգում է նաև ներդրումների հնարավորությունը վերջին պատերազմից հետո Ադրբեջանին վերադարձված շրջաններում. -«Նպատակ ունենք երկու երկրների միջև կամուրջ կառուցել, որը Իրանի և Ադրբեջանի տրանզիտի և տրանսպորտափոխադրման ծավալի համար շատ կարևոր նշանակություն ունի։ Հուսով ենք համաձայնագիր ստորագրել բերել տարիֆների նվազեցման շուրջ: Ակնկալում ենք նաև քննարկել իրանական ընկերությունների մասնակցությունն Ադրբեջանում իրականացվող նախագծերին»,֊երեկ հայտարարել է Ռոսթոմ Ղասեմին:

Մինչդեռ ընդամենը երկու ամիս առաջ հարևան այս պետությունները ցուցադրական զորավարժություններ էին անցկացնում սահմանակից շրջաններում, ղեկավարներն էլ`հրապարակավ մեղադրանքներ ու սպառնալիքներ փոխանակում: Անցած տարվա աշնանը Բաքուն նոր տուրք սահմանեց Գորիս-Կապան ավտոճանապարհի` Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած հատվածերով անցնող իրանցիների համար, երկու վարորդների ձերբակալեց, մյուսներին էլ մեղադրեց թմրամիջոցների մաքսանենգության մեջ: Թեհրանն իր հերթին էր պնդում` Ադրբեջանը տարածաշրջան է բերել սինոտիստական ուժերի և ահաբեկիչների:

Նոյեմբերի վերջին, սակայն, փոխադարձ մի քանի այցերից ու երկու երկրների ղեկավարների` Աշխաբադում կայացած հանդիպումից հետո լարվածությունը կտրուկ մարեց: Անդրադառնալով պատճառներին` իրանցի վերլուծաբան Վալի Քուզեգար Քալեջին «Շարղ» օրաթերթում գրում է. «Իրանը որոշեց չսրել լարվածությունը, քանի որ դա կարող էր ավելի բորբոքել տարածաշրջանը և փակուղի մտցնել Ադրբեջանին` էլ ավելի մերձեցնելով Բաքվին Թուրքիայի և Իսրայելի հետ»։

«Իրանի նոր կառավարությունը, որն արտաքին քաղաքականության ոլորտում գլխավոր առաջնահերթությունը հռչակել է «դրացիության քաղաքականություն»-ը, հատուկ ինքնակառավարում և ռազմավարական համբերություն ցուցաբերեց»,- գրում է վերլուծաբանը՝ փաստելով, որ դրա համար մի շարք գործոններ կան: Նախ՝ Ադրբեջանը Իրանի թիվ մեկ տնտեսական և առևտրային գործընկերն է Կովկասում։ Երկու երկրների միջև առևտրափոխանակման ծավալը տարեկան մոտ մեկ միլիարդ դոլար է, ինչը համարյա հավասար է Հայաստանի և Վրաստանի հետ իրականացվող առևտրի ծավալին։ Բացի այդ, «Ասթարա-Բաքու մայրուղին հարմար հնարավորություն է ստեղծում Պարսից ծոցը-Սև ծովին կապելու համար և Իրանի համար ճանապարհ բացում դեպի Հյուսիսային Կովկաս, Ռուսաստան, ԵՏՄ և Վրաստան»

Իրանցի հոդվածագիրը, ըստ «Ազատության», կարևորում է նաև Իրանի և Ադրբեջանի երկաթգծերի շաղկապումը։ «Ցավոք, Ղարաբաղյան առաջին պատերազմից հետո խորհրդային շրջանի երկաթգծերը շարքից դուրս էին եկել, և Իրանը մնացել էր միակ երկիրը, որի երկաթգծային ճանապարհը դեպի Կովկաս կտրվել էր: Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո օրակարգ եկավ տարածաշրջանում, մասնավորապես՝ Նախիջևանում, Հայաստանի Սյունիքի մարզում և Ադրբեջանի Ջաբրայիլի, Ֆիզուլիի, Զանգելանի շրջաններում խորհրդային ժամանակվա երկաթգծերի վերականգնման հարցը: Այս ճանապարհի բացումը Հարավային Կովկասում քաղաքացիների և ապրանքների ազատ և արագ տեղաշարժի հիմք կստեղծի` հնարավորություն տալով Իրանին Ջուլֆա-Նախիջևան-Երևան երկաթգծով միանալ Հայաստանին և Վրաստանին, իսկ Հայաստանի հարավի ու Ադրբեջանի երկաթգծային ճանապարհով` Ռուսաստանի երկաթգծային ցանցին», - նշել է վերլուծաբանը:

«Լարվածության վերահսկումը չի նշանակում, որ թեման փակվել է, և Իրանի ու Ադրբեջանի միջև տարաձայնություններ չկան»,- փաստում է Քալեջին՝ միաժամանակ հավելելով,- «Իրանի ազգային շահը ստիպում է հրաժարվել ծայրահեղական մոտեցումից։ Իրանի մոտեցումը Կովկասում միշտ եղել է հավասարակշռված և հիմնված է եղել բոլոր երեք պետությունների՝ Ադրբեջանի, Հայաստանի և Վրաստանի հետ հարաբերությունների ընդլայնման վրա»:

Մետաքսյա Շալունց